Oceanic

Δεν είσαι μια σταγόνα στον ωκεανό. Είσαι ολόκληρος ο ωκεανός σε μια σταγόνα. 

 Τζελαλεντίν Ρούμι

Ο Αλέξης Βασιλικός ασχολείται με την εικαστική φωτογραφία από το 1995. Η σκέψη του διαμορφώνεται από τη μη-δυαδική φιλοσοφία, τις πνευματικές παραδόσεις της Ανατολής και τα ταξίδια του στην Ινδία, ενώ η ζωή του, μοιρασμένη μεταξύ Αθήνας και Λέρου, έχει επηρεάσει βαθιά το εικαστικό του έργο. Εμπνέεται από τη μοντερνιστική φωτογραφία, τον μινιμαλισμό και την αφηρημένη ζωγραφική, και η αισθητική του αποφεύγει το περιττό, ενώ μελετά τη σύνδεση του ανθρώπου με το πνευματικό.

Στη νέα του ατομική έκθεση στη γκαλερί CAN, παρουσιάζει έργα από την ενότητα Oceanic, μια σειρά φωτογραφιών που ξεκίνησε το 2018, εξερευνώντας το «ωκεάνειο αίσθημα» — έναν όρο που επινόησε ο Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος Romain Rolland για να περιγράψει μια αίσθηση απόλυτης ενότητας με το σύμπαν, πέρα από τα όρια του ατομικού εγώ. Ο Rolland χρησιμοποίησε τον όρο στην αλληλογραφία του με τον Φρόυντ για να περιγράψει μια πνευματική εμπειρία απεραντοσύνης, συνδεδεμένη με μυστικιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις. Η σειρά του Βασιλικού επικεντρώνεται στην εμπειρία της απεραντοσύνης και της ηρεμίας που προκαλεί το θαλασσινό τοπίο, ενώ ταυτόχρονα αποτυπώνει τη δύναμη και τη ρευστότητά του.

Ο Βασιλικός αντιλαμβάνεται την τέχνη ως πνευματική πρακτική, μια διαλογιστική διαδικασία να αποδεσμευτεί ο άνθρωπος από τον εννοιολογικό νου και τις σκέψεις που τον κατακλύζουν. Αντί να καταγράφει την πραγματικότητα με έναν ντοκιμαντερίστικο τρόπο, όπως συμβαίνει στη φωτογραφία δρόμου ή σε κλασικές αφηγηματικές προσεγγίσεις, επιδιώκει μια πιο εσωτερική διαδικασία, όπου η φωτογραφία λειτουργεί ως άσκηση συγκέντρωσης και ενατένισης. 

Η πρακτική του περιλαμβάνει τη συνεχή λήψη εικόνων κατά τη διάρκεια περιπάτων (περιπατητική φωτογραφία), όχι ως μέσο καταγραφής, αλλά ως μια μορφή διαλογισμού εν κινήσει. Αυτή η προσέγγιση τον βοηθά να παραμένει στο παρόν, να απαλλαγεί από την τάση του νου να αναλύει, να κατηγοριοποιεί ή να συνδέει τις εικόνες με μνήμες και αφηγήσεις. Για τον Βασιλικό, η φωτογραφία δεν αποτελεί διαδικασία τεκμηρίωσης, αλλά έναν τρόπο να βιώσει κανείς την αμεσότητα της στιγμής και την καθαρότητα της αντίληψης.

Κομβικό στοιχείο της πρακτικής του αποτελεί η διαδικασία του editing. Αντιλαμβάνεται τις φωτογραφίες ως φορείς ενέργειας και τις οργανώνει σε σειρές που αποκαλεί «ενεργειακά edits». Ένας ιδιαίτερος τρόπος επιλογής και επεξεργασίας των εικόνων, που βασίζεται στην ενέργεια που αυτές εκπέμπουν. Αντί να ακολουθεί μια λογική θεματικής συνοχής, χρονολογικής ή αφηγηματικής ακολουθίας, ο Βασιλικός δημιουργεί συλλογές εικόνων με κριτήριο τη δόνηση και την αίσθηση που μεταφέρουν. Η επιλογή των φωτογραφιών γίνεται διαισθητικά, με γνώμονα τη ροή και την ισορροπία που αναδύεται μεταξύ τους, σαν να συνδιαλέγονται μέσα σε έναν αόρατο ενεργειακό χώρο.

Ανάμεσα στα έργα συναντάμε τόσο ακατέργαστες όσο και έντονα επεξεργασμένες εικόνες, με ορισμένες να λειτουργούν ως «ψηφιακά κολάζ». Η επεξεργασία δεν αντιμετωπίζεται ως μέσο διόρθωσης, αλλά ως δημιουργική πράξη που αναδιαμορφώνει και μεταμορφώνει την εικόνα. Θολές υφές, οπτικός θόρυβος, κόκκος, pixelation, επικάλυψη και διαστρωμάτωση στοιχείων που παραπέμπουν στην πικτοριαλιστική φωτογραφία, τόσο αισθητικά όσο και φιλοσοφικά. Όπως οι πικτοριαλιστές χρησιμοποιούσαν απαλές εστιακές αποδόσεις, χειροποίητες εκτυπώσεις και σύνθετες επεξεργασίες, δημιουργώντας εικόνες με ζωγραφική ποιότητα και ατμοσφαιρικό βάθος, αντίστοιχα, η πρακτική του Βασιλικού βασίζεται σε ένα πεδίο μεταμόρφωσης, σε μία σύγχρονη μεταγραφή, όπου η φωτογραφία δεν λειτουργεί ως πιστή αναπαράσταση, αλλά ως ρευστός, ανοιχτός χώρος εικαστικής διερεύνησης και αισθητηριακής εμπειρίας .

Η αισθητική του αποφεύγει τη νοσταλγία και κάθε προσπάθεια προβολής στο μέλλον ή το παρελθόν. Η προσέγγισή του παραπέμπει στην πρακτική του Ζεν, όπου η παρατήρηση του κόσμου δεν αποσκοπεί στην απόδοση νοήματος, αλλά στην απελευθέρωση της εμπειρίας από τις νοητικές κατασκευές που συχνά μας απομακρύνουν από την αλήθεια του παρόντος. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, το Oceanic γίνεται μια έρευνα για τη ροή του χρόνου, την αντίληψη του χώρου και τη συνειδητή παρουσία, με εικόνες που λειτουργούν σαν παράθυρα σε μια διευρυμένη αίσθηση ύπαρξης. Παράλληλα, η δουλειά του Βασιλικού αμφισβητεί και επαναπροσδιορίζει το discourse γύρω από τη σύγχρονη φωτογραφία, διερευνώντας τη φύση της φωτογραφικής εικόνας, τον ρόλο της σήμερα και τα όρια μεταξύ αναπαράστασης και εσωτερικής εμπειρίας.

***

Ο Αλέξης Βασιλικός (γεν. το 1977) σπούδασε φωτογραφία στη FOCUS και τον AKTO στην Αθήνα, καθώς και Ιστορία της Τέχνης στο πανεπιστήμιο D.A.M.S. στη Μπολόνια της Ιταλίας. Το έργο του διερευνά ένα ευρύ φάσμα εικόνων, από την περιπατητική φωτογραφία έως την αφηρημένη φωτογραφία και τη μεταφωτογραφία. Ο κεντρικός πυρήνας της έρευνάς του είναι η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την πνευματικότητα, ενώ επηρεάζεται βαθιά από τον ανατολίτικο μυστικισμό, ιδίως από τις διδασκαλίες της Advaita Vedanta και του Ζεν Βουδισμού.

Έχει παρουσιάσει έργα του σε ατομικές εκθέσεις στην γκαλερί CAN Christina Androulidaki, Αθήνα (2016, 2019, 2025), στο PS:, Αθήνα (2023) και στο ΜΥΛΟ, Θεσ/νίκη (2003), και σε ομαδικές εκθέσεις, όπως: the Hole, Νέα Υόρκη (2025), Mahala, Λέρος (2024), Vantage Point, Sharjah, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (2022), Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (2004, 2021), Undercurrent, Νέα Υόρκη (2021), Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2018, 2020), Helsinki Photo Festival (2020), MOMus Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, Θεσσαλονίκη (2019), Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης (2019), KK Outlet, Λονδίνο (2015, 2018), SHED, Λονδίνο (2017), Krakow Photomonth, Κρακοβία (2016), Athens Photo Festival (2016, 2020), Kappatos Gallery, Αθήνα (2016), Viaduct Gallery, Des Moines, Αϊόβα (2014), Austin Center for Photography, Όστιν, Τέξας (2014), Signal Gallery, Νέα Υορκη (2013), και άλλα. 

Έχει δημοσιεύσει έργα του σε σημαντικά περιοδικά, όπως το British Journal of Photography, New York Times, Der Greif, C-41, Fisheye, Oxford American, Lamono, L’Oeil de la Photographie, Ignant και Paper Journal, μεταξύ άλλων. Από το 2012, είναι συν-εκδότης του Phases Magazine, μιας διαδικτυακής πλατφόρμας αφιερωμένης στη σύγχρονη καλλιτεχνική φωτογραφία. Εκπροσωπείται από την γκαλερί CAN Christina Androulidaki, Αθήνα.