Ο Υπέρυθρος Κόσμος ή ο Γαλαξιακός Εξπρεσιονισμός του Asterios Toris

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΜΑΖΙ.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΧΩΡΟΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΜΑΖΙ.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΟΠΟΥ ΟΛΟΙ ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΥΝ ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΒΟΥΛΗΣΗ.[...]

Αρκεί να διαβάσει κάποιος τη "διακήρυξη" του Asterios Toris με τα είκοσι δύο σημεία-διαπιστώσεις Infrared, για να αντιληφθεί την πορεία συνειδητοποίησης του συμπαντικού και γήινου χωροχρόνου που οι παλαιότεροι την αντιλαμβανόμαστε με την αριστοτελική έννοια ως αλληλουχία γεγονότων ‘πριν’ και ‘μετά’, αλλά στις νεότερες γενιές έχει ενσωματωθεί στο DNA τους, ως διευρυμένες αλληλοσυνδέσεις συγχρονικότητας ηλεκτρομαγνητικών σημάτων. Έγραφα παλιότερα (2017), ότι ο Toris πειραματίζεται με τη χειμαρρώδη ροή των χρωμάτων που περιγράφουν λεπτομέρειες του μικρόκοσμου, αόρατου στο ανθρώπινο μάτι, και ακόμη ότι οι λεπτομέρειες του απειροελάχιστου, τα μόρια του Δημόκριτου, που συνθέτουν την ύλη και τη δομή του Σύμπαντος, σε μεγέθυνση δημιουργούν μια νέα οπτική εμπειρία που προσομοιάζει με την εμπειρία του γαλαξιακού χώρου.

Την τελευταία πενταετία, ο Toris προχώρησε ακόμη περισσότερο την έρευνά του με το βλέμμα στραμμένο στον ουρανό. Αυτή τη φορά, ανιχνεύοντας την υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπουν τα άστρα και οι πλανήτες, που φθάνει στη Γη διασχίζοντας τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα σε αμέτρητα έτη φωτός, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να διαπιστώσει το κοινό σε ποιον βαθμό ο αόρατος με γυμνό μάτι γαλαξιακός μακρόκοσμος αυτονομείται ή όχι από τη γήινη ορατή πραγματικότητα. Ο υπέρυθρος κόσμος του Toris είναι ένα μικρό τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Στις πολύωρες ασπρόμαυρες καταγραφές μέσα από infrared κάμερες και μονόκυαλα night vision, ή αλλιώς στα 20.000 βίντεο 2, 3, 5, 10, 20 λεπτών σε τρεις συγκεκριμένες περιοχές στον ουρανό της Αττικής σε χαμηλό ύψος, ο Toris ανίχνευσε τη μη ορατή με γυμνό μάτι ακτινοβολία. Στις καταγραφές του, η προσπίπτουσα ακτινοβολία σαν μήκος κύματος δεν είναι παρά μικρά δακτυλικά αποτυπώματα ενέργειας των ατόμων και των μορίων που την παρήγαγαν.

Γιατί ο Toris ταυτίζει την καλλιτεχνική διαδικασία με τα φωτεινά ενεργειακά πεδία; Σε ποιον βαθμό οι σχεδόν επιστημονικές του παρατηρήσεις, με τα επίγεια οπτικά μηχανήματα που διαθέτει, συμβαδίζουν με τους χειμαρρώδεις ασαφείς μαυρόασπρους πίνακες που ζωγραφίζει σαν να είναι διαδοχικές αλληλεπικαλύψεις φωτεινών κυμάτων που εκπέμπουν τα χρώματα, όπως τα άστρα του γαλαξία που αλλάζουν διευθύνσεις;

Στις μέρες μας, είναι κοινή διαπίστωση ότι κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής διαδικασίας ο χρόνος και ο χώρος διαστέλλονται. Παλιότερα, οι Σαμάνοι με τις αρχαϊκές τεχνικές έκστασης, οι φιλόσοφοι, οι μύστες, έσκαβαν βαθιά στο ανθρώπινο υποσυνείδητο για να φέρουν στο φως τα ορατά και τα αόρατα του απείρου, να δείξουν και να ερμηνεύσουν την πολλαπλότητα της χωροχρονικής ουσίας μέσα από το ένστικτο και τη διαίσθηση. Μετά τη θεωρία της σχετικότητας και την κβαντική μηχανική, ο χωροχρόνος, η καμπύλωση του χρόνου στον χώρο και η απροσδιοριστία ή το τυχαίο που επηρεάζει τη συμπεριφορά της ύλης στο σύμπαν, ή ακόμη το σύμπαν χωρίς όρια, χωρίς αρχή και τέλος, ενσωματώθηκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο και στη συνείδησή μας. Μία συνείδηση πλατωνική και ταυτόχρονα αριστοτελική. Γιατί, στον Πλάτωνα ο χρόνος είναι ιδιότητα του αισθητού κόσμου και η αιωνιότητα δεσπόζει στον κόσμο των ιδεών (Whitrou, G. J., Η φύση του χρόνου, Μτφ. Α. Αλεξιάδη, Σύναλμα, 1999 σ. 174), ενώ στον Αριστοτέλη η αλληλουχία τον συνδέει με την κίνηση.

Για τον καλλιτέχνη, λίγη σημασία έχει αν ο χρόνος κινείται ή είναι αδρανής, καθώς οι φωτεινοί παλμοί στον ουρανό είναι αυτό καθ’ εαυτό ένα προκλητικό πεδίο δράσης. Μπορεί να σχετιστεί η θεωρία της σχετικότητας με την πράξη της ζωγραφικής την ώρα της διαδικασίας της; Ενδεχομένως ναι, αν σκεφτούμε αναλογικά προς την ειδική και τη γενική θεωρία της σχετικότητας πάνω στον μουσαμά, ότι ο χώρος του τελάρου επιβάλλει στη χρωματική μάζα πώς θα κινηθεί, ενώ η βαρύτητα της χρωματικής μάζας επιβάλλει στον χώρο πώς θα καμπυλωθεί! Όταν ο Stephen Hawking έγραφε το περίφημο βιβλίο του για το χρονικό του χρόνου, ανέφερε ότι σκεφτόταν με όρους εικόνων αντί μαθηματικών εξισώσεων (Hawking, S. Μαύρες τρύπες, σύμπαντα-βρέφη: και άλλα δοκίμια. Κάτοπτρο, 1993, σ. 45). Τι απίστευτη αντιστροφή, όταν ένας ζωγράφος σκέφτεται τον χωροχρόνο του τελάρου με όρους αστροφυσικής!

Όμως, δεν τελειώνει εκεί η διαδικασία για τον Toris. Σε ποιον βαθμό η ένταση της εξπρεσιονιστικής χειρονομίας μπορεί να μιμηθεί το ενεργειακό αποτύπωμα από την ακτινοβολία των ατόμων και των μορίων; Αν η κίνηση απαντάει στην ακινησία και η δράση στην αδράνεια, πάλι το κενό συνθλίβει την ανθρώπινη νόηση όταν πρέπει να αναλογιστεί στην ουσία του σύμπαντος. Όμως, αν η ουσία είναι ρευστή, ο Toris επιχειρεί να στερεοποιήσει τη ρευστότητά της. Από την εποχή του Jackson Pollock, του επονομαζόμενου the dripper, και των Αμερικανών αφηρημένων εξπρεσιονιστών με τις τραχιές ζωγραφικές επιφάνειες και τα χρώματα να δίνουν την εντύπωση ότι συνεχίζουν να στάζουν πάνω στο τελάρο, η ορμητικότητα, η βία και η ζωώδης ενέργεια της χειρονομιακής έκφρασης ξεδίπλωνε τον υποσυνείδητο παρορμητισμό που είχε, με αναφορές στη συγκριτική μυθολογία του Joseph Campbell, τον μυστικισμό και την ψυχολογία.

Εμφανώς απομακρυσμένος από τέτοια ερεθίσματα, ο Toris -υποσυνείδητα αρχικά, και σήμερα πολύ συνειδητοποιημένα- εντόπισε στην ασυμφωνία των ζωγραφικών κινήσεων την αιφνίδια αρμονία του Γαλαξιακού εξπρεσιονισμού. Στις ασπρόμαυρες εκρήξεις που αποτυπώνονται πάνω στους μουσαμάδες του, περιγράφονται μικρά επεισόδια της μακροσκοπικής δομής του Σύμπαντος, που διαμορφώνεται σε μεγάλες περιοχές σε σχέση με την ανθρώπινη κλίμακα, και ταυτόχρονα εμφανίζονται ως φωτεινά αποτυπώματα στο πεδίο της γης. Και όπως η θεωρία της σχετικότητας απέρριψε την ιδέα του απόλυτου χρόνου, έτσι και η ασπρόμαυρη ενότητα -που, προσωπικά, την αποκαλώ γαλαξιακό εξπρεσιονισμό και ο Toris απλώς infrared- μας αφήνει την ελευθερία των υποθέσεων και των αναζητήσεών μας για τη θέση μας στο σύμπαν, σ’ ένα περίπλοκο περιβάλλον που ακόμη είναι γεμάτο από ανεξήγητα φαινόμενα.

Κείμενο - επιμέλεια έκθεσης:

Γιάννης Κολοκοτρώνης

Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Εγκαίνια:

Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου 2023

ώρα 19:00 - 23:00

Διάρκεια Έκθεσης

9 Φεβρουαρίου – 3 Μαρτίου 2023

Τρίτη έως Παρασκευή 15:00 - 20:00

Σάββατο 11:00 – 15:00

Art Appel Gallery | Νεοφύτου Βάμβα 5 106 74 Αθήνα

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

www.artappelgallery.gr