Κωστής Βελώνης

Κεντρική Εικόνα: Πάνος Κοκκινιάς

Παιχνίδια κλίμακας, κοινά υλικά, αρχιτεκτονικές προβολές και πολιτικές αφηγήσεις. Ο Κωστής Βελώνης, πολυμεσικός καλλιτέχνης, ζει και δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, το έργο του όμως έχει επεκταθεί και πέρα από τα σύνορα της χώρας. Μια ευγενική και φιλική παρουσία στον εικαστικό χώρο, δουλεύει με υλικά γνώριμα στον πολύ κόσμο, ξύλα, κλαδιά, σκαλωσιές, δημιουργώντας αφηγήσεις που δεν είναι ξένες και αποτρεπτικές αλλά έργα τα οποία σε φέρνουν κοντά τους. Ίσως οι περισσότεροι τον γνωρίζουμε από τις χωρικές του εγκαταστάσεις από τη διοργάνωση “Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023” σε συνδιοργάνωση με το Φεστιβάλ Αισχύλεια 2022, όπου παρουσίασε το έργο «Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα». Ένα έργο μεγάλης κλίμακας, το οποίο βασίζεται στη γλυπτική προσέγγιση του χώρου και του αφηγηματικού βιώματος, με αφορμή τον μύθο της Περσεφόνης. 

Από την έκθεση ‘Changing Values in Lovers’ Identities’, Κωστής Βελώνης | 58, 7 cm high each piece | Redwood, pine and fabric upholstery

Τα υλικά, τα σύμβολα, οι διατάξεις έχουν για εκείνον τη δική τους ενιολογική σημασία. Βγαίνει έξω από τις gallery και τους χώρους τέχνης και αλλάζει τον δημόσιο χώρο, παίζει με την κλίμακά του και αφορμάται από τη χαμένη παράδοση και λαογραφία, μιλώντας με όρους που ίσως και να πλήττουν το ορθόδοξο κράτος. Το 2015 και το 2012, με δύο προσωπικές εκθέσεις, τη ‘Mount the Air’ και τη ‘Changing Values in Lovers’ Identities‘, πηγαίνει σε κλίμακα design και μας λέει ιστορίες οικειότητας στην εποχή της οικονομικής αρρώστιας. Χρησιμοποιεί φτηνά έπιπλα που συναντά σε διαμερίσματα εδώ και εκεί, και φτιάχνει DIY δομές μεταφέροντας την ατσαλότητα του εφήμερου. Το στοιχείο της αρχιτεκτονικής σκέψης στη ‘Mount the Air’ έρχεται κόντρα στο αρχέτυπό της, καθώς επικοινωνεί το ζήτημα της μονιμότητας των δομών αλλά και της αμφισβήτησής τους, ενώ, παράλληλα, τα ίδια τα αντικείμενα που φτιάχνει λειτουργούν έξω από το πλαίσιο της ιδιωτικότητας, παραπέμποντας άμεσα σε αυτοσχέδιες κατασκευές του δημόσιου χώρου και του αστικού κενού.

Από την έκθεση ‘Mount the Air’, Κωστής Βελώνης

«Κατανοώ ότι στη σύγχρονη γλυπτική ο σχεδιασμός εμπλέκεται ενεργά στην παραγωγή αντικειμένων, σε ένα παράλληλο αλλά και διασταυρωμένο σύμπαν, όπου οι σχεδιαστικές λύσεις των αρχιτεκτόνων και των designers φαίνονται υπερπλήρεις. Όμως, ο χρυσός κανόνας των εφαρμοσμένων τεχνών που θέλει τη «μορφή να ακολουθεί τη λειτουργία», συναντά μια αντίσταση από την πλευρά της τέχνης, στο σημείο που αυτή προσφέρεται ως μια συνεχής επαναδιαπραγμάτευση που παράγει νέες δυνατότητες χρήσης και κρίσης του αντικειμένου…», μας λέει ο ίδιος. Στην αναζήτησή μας για την πορεία του καλλιτέχνη και την μετατόπιση στην κλίμακα του αντικειμένου, ο ίδιος μας ανοίγεται και μοιράζεται ιδιαίτερα όμορφα και γλυκά κείμενα και σκέψεις. 

Το έργο Arbor Intrat ήταν commision από το Mare Studio και δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τους Whales Architects. Βασικός άξονας ήταν η δημιουργία ενός γλυπτού σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, που θα είχε τη χρηστικότητα ενός καθίσματος. Το τελικό έργο θα συμπεριλαμβανόταν σε μια έκθεση, ανάμεσα σε άλλες καρέκλες που αντιπροσωπεύουν την ελληνική ιστορία του σχεδιασμού των τελευταίων 100 ετών. 

Arbor Intrat, 2023

Solid Wood & Hand painted Plywood 900 H x 900 W × 620 D mm Edition of 8 plus 4 AP

Η ονομασία του έργου προέρχεται από τη λατρευτική πομπή της Magna deum Mater στις 22 Μαρτίου, με την “είσοδο του δέντρου” (ArborIntrat) στον ναό της θεάς Κυβέλης στο Kαπιτώλιο της Ρώμης, ενώ το ίδιο το γλυπτό αναφέρεται στη διαδικασία της δενδροφορίας (Arbor Intrat), τελετουργική πρακτική των ελληνορωμαϊκών γιορτών, όπου κορμοί δέντρων αφιερωμένοι σε διάφορες θεότητες μεταφέρονταν από επαγγελματίες τεχνίτες στους δρόμους της Αθήνας και της Ρώμης αντίστοιχα.

Αποτελείται από τέσσερις δομές, που η κάθε μια χωρίζεται σε τρεις συνδέσμους και μπορούν να μετακινηθούν και να επανατοποθετηθούν με διαφορετικούς τρόπους. Το έργο στην κυβική του διάταξη ενδυναμώνει τη μνημειακή του σχηματικότητα, όμως την ίδια στιγμή η συναρμογή του από ανεξάρτητες δομές ενθαρρύνει τη μετακίνηση και αποσταθεροποιεί το στοιχείο της ακινησίας και της ακαμψίας, με την οποία το δέντρο ταυτίζεται τυπολογικά. Για την ακρίβεια, ακροβατεί ανάμεσα στη σταθερότητα με το ομηρικό “έμπεδον” (το ριζωμένο κρεβάτι που σχεδίασε ο Οδυσσέας) και τον νομαδικό σχεδιασμό, όπου ο ξενιτεμένος “κουβαλάει” και το σπίτι του. Η ανιμιστική διάσταση της κατασκευής συνίσταται στη διασταύρωση του σταθερού και των συναρμολογούμενων μερών, καθώς και στην αφήγηση της δενδροφορίας. 

«Η λιτή και αυστηρή στη γραμμή αίσθηση του Arbor Intrat συνδέεται με κάποια αρχικά μου γλυπτά, τα οποία αμφισβητούσαν τις οπτιμιστικές αφηγήσεις των ασφαλών και απόλυτων σχεδιαστικών λύσεων, αλλά τα ίδια εμπεριείχαν ένα cōnātus σπινοζικό, με την έννοια του αυτοπροσδιορισμένου και αφοσιωμένου αντικειμένου.», προσθέτει ο Βελώνης.

Οι αφηγήσεις του Κωστή Βελώνη δεν είναι σύνθετες, είναι τέτοιες που ακουμπάνε τον καθένα. Στη λιτότητα της σκέψης του ανοίγεται ένα πλούσιο περιεχόμενο, σημαντικό για μεταγενέστερους καλλιτέχνες και δημιουργούς. Οι σχεδιαστικές του λύσεις και δομές περιεχομενικά αναφέρονται σε αντικείμενα τα οποία δεν είναι απλά χρηστικά αλλά πολυχρηστικά, ανοίγουν διάλογο και γεφυρώνουν χαμένες αφηγήσεις, αφήνοντας το “σχέδιο” ανοιχτό και εξελίσσιμο στους ανθρώπους που θα έρθουν σε επαφή με αυτό.